Voor de kunstmanifestatie S.E.A Texel (Science Encounters Art), zijn Jan van den Berg en Hannie van den Bergh uitgenodigd om een nieuw werk te maken. Hiervoor werken zij samen met zand expert Jan-Berend Stuut (NIOZ). Het werk bestaat uit een podcast en een vijftal markeringen in het landschap.

Zandkorrels zijn net mensen. Ze worden geboren, ze lopen, dansen, zingen, waaien en vliegen. Er bestaat zelfs een speciale natuurkunde van zand. Hoe het geboren wordt. Hoe het duinen vormt. Hoe het over de bedding van rivieren reist. Hoe het op de bodem van oceanen belandt. En: hoe het mogelijk is dat ‘reusachtige stofkorrels’ uit de Sahara helemaal naar de Antillen kunnen vliegen; meer dan 4.000 kilometer over de oceaan. 

Een rechercheur en een zandwetenschapper ontmoeten elkaar tijdens een wandeling over het Grote Vlak. Ze komen te spreken over zandbanken en zandvangers, zandkastelen en zandsirenes. En wat het betekent iets te ontdekken wat eigenlijk niet kan.

Expositie: Juni t/m September 2019

Wij leerden Jan-Berend Stuut kennen tijdens het vooronderzoek voor onze theatervoorstelling OASE(2016 – 2017), over de natuurkunde van zand. We raakten niet alleen gefascineerd door Stuuts onderzoeksinstelling en -verhalen, maar ook door zijn bevlogen persoonlijkheid. Een en ander leidde ertoe dat zijn wetenschappelijk onderzoek een prominente plek in onze toenmalige voorstelling kreeg.

Een van de hoogtepunten van het OASE–toernee vormde een optreden in de Oceaanzaal van het NIOZ-Texel, inclusief een aansluitend interview met Jan-Berend Stuut. Na afloop van de voorstellingenreeks zijn we, min of meer als vanzelf, met elkaar in contact gebleven en maakte we in nauwe samenwerking Zandspel, een wandel-hoorspel voor de SEA Kunstroute 2019.

Kunst is een manier van de dingen ter discussie stellen. Lichaam en geest zijn voortdurend in beweging. Steeds dienen zich nieuwe perspectieven en ontmoetingen aan, met andere mensen, gedachten, omstandigheden, ontwikkelingen. En met jezelf.

Wetenschap is een manier van de dingen ter discussie stellen. Lichaam en geest zijn voortdurend in beweging. Steeds dienen zich nieuwe perspectieven en ontmoetingen aan, met andere mensen, gedachten, omstandigheden, ontwikkelingen. En met jezelf.

Wandelen is een manier van de dingen ter discussie stellen. Lichaam en geest zijn voortdurend in beweging. Steeds dienen zich nieuwe perspectieven en ontmoetingen aan, met andere mensen, gedachten, omstandigheden, ontwikkelingen. En met jezelf.

Er is moed voor nodig om van je plaats komen. Om de plek waar je vandaan komt met de ogen van een buitenstaander te bekijken. Om voor jezelf het gevoel te bewaren over een strand te dwalen, met nog oneindig veel mogelijkheden voor je. Om aan een werk te beginnen zonder tevoren te weten wat de uitkomst ervan zal zijn. En of die uitkomst ooit door iemand zal worden gezien; laat staan van nut zal zijn. Daar is moed voor nodig. En leergierigheid. De rest is verbeelding.

Beluister de podcast

Zandkorrels zijn net mensen. Ze worden geboren, ze lopen, dansen, zingen, waaien en vliegen. Er bestaat zelfs een speciale natuurkunde van zand. Hoe het geboren wordt. Hoe het duinen vormt. Hoe het over de bedding van rivieren reist. Hoe het op de bodem van oceanen belandt.

Zandspel gaat over een rechercheur van politie die te rade gaat bij een zandwetenschapper, die iets heeft ontdekt wat eigenlijk niet kan. Dat “reusachtige stofkorrels” uit de Sahara een loopje nemen met de zwaartekracht, en meer dan 4.000 kilometer over de oceaan kunnen vliegen. Tijdens hun gesprek ontmoeten ze een kunstenares die op haar beurt 4.000 kilometer heeft afgelegd om het ‘zingend zand’ van Texel te onderzoeken.

Wandel mee en beluister de podcast.
Duur: ± 30 minuten

Zandspel, een wandel-podcast in zes episoden

1 Vermoeden
Een rechercheur gaat te rade bij een zandwetenschapper

2 Verweren

Ze komen te spreken over de geboorte van zandkorrels en over het werkwoord verweren

5  Verhelen
Een kunstenaar uit Tsjaad kruist hun pad. Zij vertelt dat ze 4.000 km. heeft afgelegd om het ‘zingend zand’ van Texel te onderzoeken.Audio Player

6  Bij strandpaal 11.68

Waarin de rechercheur en de wetenschapper constateren dat zandkorrels soms net mensen zijn … en andersom.

Over de samenwerking

Wij leerden Jan-Berend Stuut kennen tijdens het vooronderzoek voor onze theatervoorstelling OASE (2016 – 2017), over de natuurkunde van zand. We raakten niet alleen gefascineerd door Stuuts onderzoeksinstelling en -verhalen, maar ook door zijn bevlogen persoonlijkheid. Een en ander leidde ertoe dat zijn wetenschappelijk onderzoek een prominente plek in onze toenmalige voorstelling kreeg.

Een van de hoogtepunten van de  OASE–toernee vormde een optreden in de Oceaanzaal van het NIOZ-Texel, inclusief een aansluitend interview met Jan-Berend Stuut. Na afloop van de voorstellingenreeks zijn we, min of meer als vanzelf, met elkaar in contact gebleven en maakte we in nauwe samenwerking Zandspel, een wandel-hoorspel voor de SEA Kunstroute 2019.

Dr. Jan-Berend Stuut is marien geoloog en sedimentoloog. Hij is verbonden aan de afdeling Ocean Systems, van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en Universiteit Utrecht (NIOZ-Texel). Zijn wetenschappelijke interesse richt zich vooral op de vele relaties tussen woestijnstof en het klimaat.

Een van zijn meest spraakmakende onderzoeksprojecten betreft het woestijnstof dat jaarlijks vanuit de westelijke Sahara over de Atlantische Oceaan richting de Caraïben waait. In totaal gaat het om een slordige 180 miljoen ton woestijnstof per jaar. Onlangs baarde hij — samen met enkele naaste collega’s — wereldwijd opzien met de ontdekking dat ‘reusachtige stofkorrels’ (> 75 ?m) een loopje nemen met de wetten van de zwaartekracht en meer dan 4.000 kilometer over de oceaan kunnen vliegen. ‘Het mysterieuze transport van reuze stofdeeltjes over grote afstanden’. 

Colofon

Concept, tekst en uitvoering
© Jan van den Berg en Hannie van den Bergh

In samenwerking met
Jan-Berend Stuut (NIOZ-Texel)

Stemmen
Olga Beemster, Tine Joustra en Ron Kaat 

Geluid
Evelien van der Molen 

Organisatie
S.E.A Texel

Opname Zandspel in West Side Studio Amsterdam, vlnr Jan van den Berg, Tine Joustra, Olga Beemster, Ron Laat